Oefeningen tegen duizeligheid bij ziekte van Ménière

Al in de Tweede Wereldoorlog werd door twee Britse kno-artsen, Cawthorney en Cooksey, geschreven dat soldaten die aan hun binnenoor gewond waren geraakt sneller herstelden van hun duizeligheidsklachten als zij bleven bewegen. Nu, vele jaren later, bieden fysiotherapeuten nog steeds dezelfde oefeningen aan, eventueel met enkele variaties. Deze oefeningen worden ‘vestibulaire revalidatie of rehabituatie of adaptatie’ genoemd. Door middel van deze oefeningen wordt geprobeerd het evenwichtssysteem, wat beschadigd kan zijn door ongeval of ziekte, te herstellen.

Maar niet alleen mensen met zware duizeligheidsklachten kunnen voordeel hebben bij deze oefeningen, ook mensen met lichtere klachten kunnen profiteren. Patienten in zowel Engeland als Nederland krijgen hier nagenoeg geen voorlichting over. Slechts op de internetsite van het UMC Groningen is enige informatie te vinden over deze oefeningen.

Brochure met oefeningen die zelfstandig kunnen worden uitgevoerd

De aanpak van duizeligheidsklachten door middel van oefeningen moet meer algemeen bekend worden, vindt Professor Lucy Yardley van de Universiteit van Southampton. Daarom heeft ze samen met de Britse Ménière’s Society een zelfhulpbrochre ontwikkeld genaamd ‘Balance Retraining’. In deze brochure wordt uitgelegd wat het voordeel van de oefeningen kan zijn, en worden voorbeelden gegeven. Vooral de duizeligheidsvorm die ‘Vertigo’ wordt genoemd lijkt goed behandelbaar te zijn met deze oefeningen. Vertigo duizeligheid is het gevoel dat de omgeving beweegt, of dat de persoon zelf beweegt. Mensen die hier last van hebben, merken dat ze duizelig worden als ze snel hun hoofd bewegen of naar snel bewegende zaken kijken. Uit onderzoek blijkt dat de oefeningen Ménièrepatiënten helpen om te herstellen van het instabiele gevoel na een aanval van draaiduizeligheid, maar het kan de aanvallen niet voorkomen. Aanschaf van de brochure hoeft geen drempel te zijn, de kosten hiervan zijn laag.

Duizeligheid voorkomen door oefeningen?

Om te kunnen begrijpen hoe een gevoel van duizeligheid kan verdwijnen, is enig inzicht van het evenwichtssysteem noodzakelijk. In een standaard situatie ontvangen onze hersenen informatie van de beide evenwichtsorganen over bewegingen van ons hoofd en van onze ogen over onze positie in de ruimte. Dit wordt gecombineerd met de informatie uit de spieren en gewrichten over de stand het lichaam en de stand van het hoofd ten opzichte van het lichaam. Al deze input wordt door de herenen verwerkt, waarna wordt verzorgt dat men in balans blijft. Stel dat één van de informatiebronnen niet goed functioneert, dan ontvangen de hersenen de verkeerde informatie, waardoor een gevoel van duizeligheid ontstaat. Als er op meerdere niveaus iets mis is, dan is het soms niet duidelijk waarom iemand duizelig is.

Onze hersenen kunnen tot op oude leeftijd zich voortdurend aanpassen aan de veranderen situatie van het evenwichtssysteem. Maar, hiervoor moeten de hersenen wel met deze situatie geconfronteerd worden. Meer beweging zorgt dus voor een snellere aanpassing van de hersenen. Voor bijna iedereen met de ziekte van Ménière gaat dit vanzelf. Tijdens een heftige Ménière-aanval nemen zij rust en na de aanval pakken zij hun activiteit weer op. Hierdoor verdwijnt het instabiele gevoel van de aanval. Maar, wanneer iemand juist rust neemt na de aanval, zal het instabiele gevoel juist blijven. Uit angst voor een nieuwe aanval niet meer bewegen, zorgt juist voor het continue gevoel van instabiliteit. Deze groep patienten, die uit angst thuis blijft, kan veel baat hebben bij een zelfhulpbrochure. De oefeningen kunnen thuis, in een veilige omgeving of eventueel onder begeleiding van een fysiotherapeut worden uitgevoerd.

Bekendheid

Onder nieuwe patienten moet meer bekendheid komen van de noodzaak om te blijven bewegen bij evenwichtsstoornissen, vindt de Commissie Ménière. Binnenkort zal de commissie, met toestemmingen van professor Yardley, haar boekje ‘Balance Retraining’ vertalen naar het Nederlands. De medisch adviseurs van de commissie zijn positief over de aanpak volgens de methode van Yardley.

Basis van het principe

Belangrijk bij deze methode is dat elke oefening minimaal vijf keer wordt uitgevoerd. Daarnaast moet langzaam worden begonnen met de oefening, en mocht je duizelig worden, is het zaak om meteen te stoppen. Wanneer je van een bepaalde oefening niet meer duizelig wordt, dan hoeft deze oefening niet meer te worden gedaan.

Voorbeeldoefeningen (kan zittend of liggend worden uitgevoerd)

1. Hoofd stil houden, waarbij de ogen open neer gaan, eerst langzaam, daarna sneller. Vervolgens de ogen van links naar rechts laten gaan, wederom eerst langzaam en dan steeds sneller.
2. Houdt de wijsvinger op armlengte boven het hoofd en kijk naar de vinger. Herhaal oefening 1, waarbij de de vinger beweegt.
3. Kijk naar de wijsvinger, terwijl deze langzaam boven het hoofd wordt bewogen. Stop op ongeveer vijf centimeter boven het hoofd.
4. Ontspan de hoofd- en nekspieren en sluit de ogen. Begin hiermee in een laag tempo, en voor dit gestaag op. Dit kan worden gedaan door bijvoorbeeld heel rustig ja te knikken, met het hoofd tegen de borst, en daarna zover mogelijk naar achteren. Een variant is het draaien van het hoofd van links naar rechts, zover als mogelijk. Deze beide oefeningen kunnen worden herhaald met de ogen dicht.

Wanneer bovenstaande vier oefeningen met succes zijn uitgevoerd, kunnen deze worden herhaald op stoel, staand of lopend. Houdt hierbij wel altijd het basisprincipe in acht.

Bron van het artikel, Horen Magazine – oktober/november 2012.